FARË PAQEJE DHE SHPRESE
Të dashur vëllezër e motra!
Tema e kësaj Dite Botërore të Lutjes për Kujdesin ndaj Krijimit, e zgjedhur nga Papa ynë i dashur Françesku, është “Farë paqeje dhe shprese”. Në përvjetorin e 10-të të themelimit të kësaj Dite, që ndodhi në të njëjtën kohë me publikimin e Enciklikës Laudato si’, gjendemi në mes të Jubileut, si “shtegtarë të Shpresës”. Dhe pikërisht në këtë kontekst, tema merr kuptimin e saj të plotë.
Shpeshherë Jezusi në predikimin e tij përdor shëmbëlltyrën e farës për të folur për Mbretërinë e Hyjit, dhe në prag të Mundimit, e përdor për veten e tij, duke u krahasuar me kokrrën e grurit, e cila, që të japë fryt, duhet të vdesë (krh. Gjn 12,24). Fara i dorëzohet plotësisht tokës dhe aty, me forcën shpërthyese të dhuratës së saj, jeta mbin, edhe në vendet më të paimagjinueshme, me një aftësi të habitshme për të lindur të ardhmen. Mendojmë, për shembull, për lulet që rriten buzë rrugëve: askush nuk i ka mbjellë, megjithatë ato rriten falë farave që kanë rënë atje gati rastësisht dhe arrijnë të zbukurojnë grinë e asfaltit, madje edhe ta brejnë sipërfaqen e tij të fortë.
Pra, në Krishtin ne jemi fara. Jo vetëm kaq, por “farë paqeje dhe shprese”. Siç thotë Isaia profet, Shpirti i Hyjit është i aftë të shndërrojë shkretëtirën, të thatë e të djegur, në një kopsht, vend pushimi dhe qetësie: «Mbi ne do të dikohet Shpirti prej së larti. Atëherë shkretëtira në kopsht do të shndërrohet, edhe kopshti si pyll do të vlerësohet, në shkretëtirë do të banojë e drejta, në kopsht drejtësia do të ketë selinë. Fryti i drejtësisë ‑ paqja do të jetë, rrjedhojë e drejtësisë qetësia, shpresë e sigurt për amshim. Populli im do të banojë në një vend paqeje, do të jetojë në banesa të qeta, në vende të sigurta» (Is 32,15-18).
Këto fjalë profetike, që nga 1 shtatori deri më 4 tetor do të shoqërojnë nismën ekumenike të “Kohës së Krijimit”, pohojnë fuqishëm se, së bashku me lutjen, janë të nevojshme vullneti dhe veprimet konkrete që e bëjnë të ndjeshme këtë “përkëdhelje të Hyjit” mbi botën (krh. Laudato si’, 84). Njëmend, drejtësia dhe e drejta duken se shërojnë pasiguritë e shkretëtirës. Bëhet fjalë për një shpallje me aktualitet të jashtëzakonshëm. Në pjesë të ndryshme të botës është e qartë tanimë se toka jonë po shkon drejt rrënimit. Ngado, padrejtësia, shkelja e së drejtës ndërkombëtare dhe e të drejtave të popujve, pabarazitë dhe babëzia nga e cila burojnë, shkaktojnë shpyllëzimin, ndotjen, humbjen e biodiversitetit. Po rriten, për nga fuqia dhe shpeshtësia, shfaqjet e fenomeneve ekstreme natyrore të shkaktuara nga ndryshimi klimatik i nxitur nga veprimtaria njerëzore (krh. Nxit. ap. Laudate Deum, 5), pa përmendur efektet në afat mesëm dhe të gjatë të shkatërrimit njerëzor dhe ekologjik të përftuar nga konfliktet e armatosura.
Duket se ende mungon vetëdija se shkatërrimi i natyrës nuk i prek të gjithë në të njëjtën mënyrë: të shkelësh drejtësinë dhe paqen do të thotë të godasësh më fort të varfrit, të mënjanuarit, të përjashtuarit. Shembull i dukshëm në këtë fushë është vuajtja e komuniteteve indigjene.
Dhe nuk mjafton: vetë natyra nganjëherë bëhet mjet shkëmbimi, një e mirë për t’u negociuar për përfitime ekonomike ose politike. Në këto dinamika, krijimi shndërrohet në një fushë beteje për kontrollin e burimeve jetike, siç dëshmojnë zonat bujqësore dhe pyjet që janë bërë të rrezikshme për shkak të minave, politika e “tokës së djegur” [[1]], konfliktet që shpërthejnë rreth burimeve ujore, shpërndarja e padrejtë e lëndëve të para, duke dëmtuar popullsitë më të dobëta dhe duke minuar vetë stabilitetin shoqëror.
Këto plagë të ndryshme janë pasojë e mëkatit. Me siguri nuk është kjo gjë ajo që kishte në mend Hyji kur ia besoi Tokën njeriut të krijuar sipas shëmbëllesës së vet (Zan 1,24-29). Bibla nuk promovon «sundimin despotik të njeriut mbi krijimin» (Laudato si’, 200). Përkundrazi, është «e rëndësishme që t’i lexojmë tekstet biblike në kontekstin e tyre, me një hermeneutikë të drejtë, dhe të kujtojmë se ato na ftojnë të “kultivojmë dhe të ruajmë” kopshtin e botës (krh. Zan 2,15). Ndërsa “kultivimi” nënkupton të lërosh apo të punosh një tokë, “ruajtja” do të thotë të mbrosh, të kujdesesh, të mbash në gjendje të mirë, të mbikëqyrësh, të vigjilosh. Kjo gjë nënkupton një marrëdhënie të ndërsjellë dhe të përgjegjshme mes njeriut dhe natyrës» (po aty, 67).
Drejtësia mjedisore – e shpallur në mënyrë të nënkuptuar nga profetët – nuk mund të çmohet më si një koncept abstrakt apo një objektiv i largët. Ajo përfaqëson një domosdoshmëri urgjente, që shkon përtej mbrojtjes së thjeshtë të mjedisit. Në të vërtetë, është një çështje e drejtësisë shoqërore, ekonomike dhe antropologjike. Për besimtarët, për më tepër, është një kërkesë teologjike, që për të krishterët ka fytyrën e Jezu Krishtit, në të cilin gjithçka është krijuar dhe shëlbuar. Në një botë ku më të dobëtit janë të parët që vuajnë pasojat shkatërruese të ndryshimeve klimatike, të shpyllëzimit dhe të ndotjes, kujdesi për krijimin bëhet një çështje feje dhe njerëzishmërie.
Tani është me të vërtetë koha që fjalët të kthehen në vepra. «Të jetosh thirrjen për të qenë rojtarë të veprës së Hyjit është pjesë thelbësore e një jete të virtytshme, nuk përbën diçka opsionale dhe as një aspekt dytësor të përvojës së krishterë» (po aty, 217). Duke punuar me përkushtim dhe me dashamirësi, mund të lulëzojnë shumë fara drejtësie, duke kontribuar kështu për paqen dhe shpresën. Nganjëherë duhen vite të tëra përpara se një pemë të japë frytet e para, vite që përfshijnë krejt një ekosistem në vazhdimësi, në besnikëri, në bashkëpunim dhe dashuri, veçanërisht nëse kjo dashuri bëhet pasqyrim i Dashurisë flijuese të Hyjit.
Ndër nismat e Kishës që janë si fara të hedhura në këtë fushë, dëshiroj të kujtoj projektin “Borgo Laudato Si’”, që Papa Françesku na la si trashëgimi në Castel Gandolfo, si një farë që mund të sjellë fryte drejtësie dhe paqeje. Është një projekt edukimi për ekologjinë integrale që dëshiron të jetë një shembull i mënyrës se si mund të jetohet, punohet dhe të bëhet komunitet duke zbatuar parimet e Enciklikës Laudato si’.
Lus të Gjithëpushtetshmin të na e dërgojë me begati “shpirtin e tij nga lart” (Is 32,15), që këto fara dhe të tjera të ngjashme, të japin fryte të bollshme paqeje dhe shprese.
Enciklika Laudato si’ e ka shoqëruar Kishën Katolike dhe shumë njerëz vullnetmirë për dhjetë vjet: ajo le të vazhdojë të na frymëzojë dhe ekologjia integrale të jetë gjithnjë e më shumë një zgjedhje e përbashkët dhe rrugë për t’u ndjekur. Kështu do të shumohen farat e shpresës, për t’u “ruajtur dhe kultivuar” me hirin e Shpresës sonë të madhe e të padështueshme, Krishtit të Ngjallur. Në emrin e tij ju dërgoj të gjithëve bekimin tim.
Nga Vatikani, më 30 qershor 2025, Kujtimi i Shenjtërve Protomartirë të Kishës Romake.
[1] Krh. Këshilli Papnor për Drejtësinë dhe Paqen, Terra e cibo [Tokë dhe ushqim], LEV 2015, 51-53.
